نحوه کار فیلتر هوا و فیلتر روغن و زمان تعویض آنها

با نحوه کار فیلتر روغن آشنا شوید

فیلتر روغن یکی از بخش های مهم و موثر موتور خودرو به حساب می ‌آید که در کنار اقلام مصرفی دسته بندی می ‌شود. وظیفه این وسیله تقریبا برای همه روشن است ولی عملکرد آن شاید برای خیلی ‌ها نا شناخته باشد.

فیلتر روغن وسیله ی کوچکی جهت تصفیه روغن موتور پیش از ورودش به موتور اتومبیل می باشد ولی مکانیزم آن خیلی پیچیده تر از ظاهرش است به همین علت شاید جالب باشد که بیشتر در این مورد توضیح دهیم. نقش فیلتر روغن به اندازه ای حائز اهمیت می باشد که چنان چه دچار مشکل شود می‌ تواند همه ی موتور اتومبیل شما را از بین ببرد.
پیش از آن که به سراغ نحوه عملکرد فیلتر روغن برویم باید اشاره داشته باشیم که بهتر است حتما با هر بار تعویض روغن موتور، فیلتر روغن آن را هم عوض کنید تا آلودگی کمتری وارد موتور اتومبیل گردد.

نحوه عملکرد فیلتر روغن

موتور به وسیله پمپ تعبیه شده در آن، روغن موتور را به مخزنی هدایت می نماید که فیلتر روغن در آن قرار گرفته است. روغن موتوذ از طریق سوراخ هایی که در بالای آن تعبیه شده وارد فیلتر روغن و بخش پاک کنندگی می شود. در پشت سوارخ‌ های زیادی که روی فیلتر روغن وجود دارد یک دریچه ایمنی هم وجود دارد که مانع از ورود آلودگی ‌های خارجی می گردد. این دریچه با فشار روغن کنار می رود و پس از آن بسته می شود.

روغن موتور که از روزنه های بالایی وارد شد، از دریچه ایمنی عبور کرد به بخش اصلی فیلتر روغن می‌ رسد که از جنس سلولوزی یا الیاف مصنوعی می باشد. روغن موتور در این فیلتر‌ روغن ها کاملا تمیز و آلودگی احتمالی آن ها از بین می ‌رود سپس از طریق منفذ های متعدد تعبیه شده در مرکز به استوانه میانی وارد می ‌شود. روغن‌ موتور های انباشته شده در این قسمت با فشار از قسمت بالایی فیلتر روغن که بخش خروجی نام دارد به سمت موتور حرکت می کنند.

تعویض نکردن به موقع فیلتر روغن می ‌تواند موجب جرم گرفتن قسمت الیافی آن شود به همین علت روغن موتور از آن به سختی عبور می کند و کمتر به استوانه مرکزی می رسد. در نتیجه این عمل فشار زیادی به پمپ روغن می آورد و احتمال سوختن آن را بیشتر می ‌کند. همچنین فشار روغن موتور در چنین شرایطی بیشتر می ‌شود و به موتور خودروی شما صدمه می رساند.

جهت جلوگیری از صدمه دیدن به موتور خودرو در چنین شرایطی، یک واشر یا سوپاپ اطمینان طراحی شده است که در زمان بالا بودن فشار باز شده و روغن موتور را بدون فیلتر شده به موتور اتومبیل می ‌فرستد. این واشر اگر دچار مشکل شود می‌تواند صدمات جبران نا پذیری به خودروی شما وارد کند.

نقش فیلتر هوا چیست؟

اکثر مردم با این اصطلاح که به آن ها گفته می شود فیلتر هوای خودرویشان را باید به طور منظم تعویض کنند، آشنا هستند ولی بسیاری از آن ها به اهمیت این موضوع آگاه نمی باشند. تمیز نگه داشتن فیلتر هوا باعث تمیز ماندن موتور خودرو و هم چنین عدم وجود ذرات و خرده آشغال ها در آن می شود که خود موردی موثر در عملکرد بهینه موتور اتومبیل می باشد. تمیز نگه داشتن فیلتر هوا همچنین سبب پایین آمدن مصرف سوخت ماشین ها هم می شود که به معنای صرفه جویی در هزینه هاست. هزینه ای که برای تعویض یک فیلتر هوا صرف می شود باعث صرفه جویی به مقدار چند برابر همان هزینه در مصرف سوخت گردد.

برای این که متوجه شویم که یک فیلتر هوا واقعا چه عملی انجام می دهد نخست باید بدانیم که فیلتر های هوا عنصری حیاتی برای سیستم های موجود در اتومبیل می باشد. به همین علت، خیلی از افراد باید در مورد نقش ویژه فیلتر هوا و اینکه چرا باید آن را به موقع تعویض نماییم، مطالبی را یاد بگیرند.
سیستم های موجود در یک اتومبیل
همانند بدن انسان، یک اتومبیل هم از تعداد زیادی سیستم های گوناگون تشکیل شده است که به منظور ایجاد عملکرد مناسب آن خودرو با هم کار می کنند. مثال هایی از سیستم های موجود در یک اتومبیل عبارتند از:
سیستم ترمز
سیستم خنک کننده
سیستم اگزوز
سیستم انتقال نیرو
سیستم کمک فنر ها
فیلتر هوا یکی از عناصر سیستم تامین سوخت ماشین محسوب می شود. سوخت (بنزین یا گازوئیل) ماده ایست که یک وسیله نقلیه موتوری با انرژی حاصل از آن کار می کند و معمولا رساندن سوخت از باک به موتور فرایند پیچیده ای می باشد. سیستم سوخت معمولا از اجزایی مانند باک، کاربراتور یا انژکتور، هواکش، ساسات، پمپ مکش بنزین یا گازوئیل، فیلتر (هم فیلتر هوا و هم فیلتر سوخت)، واشر سوخت و سایر اجزای دیگر. هوای مکیده شده به داخل موتور به نسبت معینی با سوخت ترکیب می گردد تا بالاترین راندمان را تولید کند.
نقش فیلتر هوا در خودرو
راه خوبی برای درک چگونگی عملکرد فیلتر هوای خودرو ها، مقایسه آن با ماسک حساسیت میباشد. مردم از این نوع ماسک ها بر روی بینی و دهانشان استفاده می کنند تا از ورود گرده گلها یا دیگر ذرات به درون سیستم تنفسیشان در حین نفس کشیدن ممانعت کنند. در نتیجه ی استفاده این ماسک ها تنها هوای تمیز می تواند وارد بینی، نای و شش های آن ها شود. احتمال این که هوای تمیز موجب به وجود آمدن انواع آلرژی ها و بیماری هایی مانند آسم شود، خیلی کم می باشد. همچنین مردم به هنگام کار در اماکنی که احتمال وجود گرد و غبار و سایر ذرات مضر در آن ها زیاد می باشد، از ماسک های ویژه گرد و غبار استفاده می نمایند.

اگرچه سیستم تنفسی بدن انسان از بعضی قابلیت ها (مانند سرفه کردن، عطسه کردن و برخی فرایند های فیزیولوژیکی دیگر) برای تمیز نگه داشتن خود برخوردار است ولی قرار گرفتن در برابر میزان آلودگی بیش از اندازه مجاز به طور مزمن می تواند سرانجام به صدمه هایی در سیستم تنفسی منتهی شود که قابل جبران نباشند. در موتور خودرو ها سیستم های خود تمیزکننده ای مثل آن چه در بدن انسان وجود دارد، تعبیه نشده اند. درصورت کارکرد موتور بدون فیلتر هوا، خیلی زود فضای موتور پر از مواد مزاحمی چون حشرات، برگ ها و خرده آشغال های دیگر می شود. به علاوه، تمام تمام مواد شیمیایی مضر، مشابه ذراتی که به شش های انسان آسیب وارد می کنند هم وارد موتور می شوند. به این ترتیب مجاری موتور مسدود شده و قادر به کار نخواهند بود که برای تمیز کردن آن هم باید هزینه های خیلی زیادی پرداخت گردد. به علاوه این مطلب که بعد از مدتی راندمان موتور خودرو کم می شود هم به راحتی قابل مشاهده است.

فیلتر هوای کابین خودرو
خریداران به هنگام خرید فیلتر هوا باید دقت کنند که فیلتر مکش هوا یا به عبارتی فیلتر هوای لازم جهت احتراق را با فیلتر کابین خودرو اشتباه نگیرند. فیلتر هوای کابین برای تصفیه هوایی که به داخل کابین مسافران یک خودرو وارد می گردد، ساخته شده است.
انواع فیلتر های هوا
تمام فیلتر هوا های خودرو از مواد نازکی تولید می شوند، دقیقا مانند ماسک های گرد و غبار. این مواد اغلب از جنس کاغذ یا پارچه می باشند اگرچه فیلترهای اسفنجی هم اخیرا وجود دارند. خودرو های قدیمی تر که با سیستم کاربراتور کار می کنند معمولا از فیلتر های گرد و دایره ای شکل استفاده می نمایند در حالی که ماشین های انژکتوری از فیلترهوا های مسطح مستطیلی استفاده می کنند.
فیلتر هوای کاغذی
فیلتر هوای کاغذی رایج ترین فیلتر هوای مورد استفاده در ماشین های شخصی و خانوادگی هستند. شاید شکل این فیلترهوا متفاوت باشد ولی اکثر آن ها دارای لبه ای لاستیکی یا پلاستیکی هستند که در داخل آن کاغذی به شکل مناسب و تا خورده وجود دارد. معمولا این نوع فیلتر هوا ارزان قیمت بوده و مراحل نصب آنها هم ساده است.

فیلتر هوای روغنی
فیلتر روغنی (یا فیلترهای حمام روغن) امروزه کاربرد زیادی ندارند مگر در بعضی از ماشین های خیلی قدیمی. این نمونه فیلتر هوا پیش از توسعه و پیشرفت فیلترهوای کاغذی در خودروها استفاده می شده اند. طراحی فیلتر هوای مذکور به صورتی بوده که جریان هوای حامل ذرات مزاحم را به داخل وان پر از روغن یا محیطی آغشته به روغن (چیزی مانند اسفنج یا یک توری ریز) هدایت نمایند تا ذرات آن رسوب کنند و جدا شوند.

فیلترهوای اسفنجی
فیلتر هوای اسفنجی از پلیمرهای اشباع شده از روغن تولید می شود. قدرت فیلترهوای اسفنجی در جدا نمودن ذرات گرد و غبار بیشتر از فیلتر هوای کاغذی می باشد. فیلترهوای کاغذی معمولا جوابگو بوده و ارزانتر می باشند ولی فیلترهوای اسفنجی برای کار در محیط های با میزان گرد و غبار زیاد مثل ماشین آلات مربوط به کارخانه ها، کامیون های برون جاده ای و شاسی بلندها مناسب تر هستند.
فیلتر هوای پنبه ای
پارچه های پنبه ای با روزنه های خیلی ریز یا همان فیلتر هوای پنبه ای نوع دیگری از فیلترهوا می باشد که امکان استفاده دوباره از آن ها وجود دارد. این فیلتر هوا را می توان شست و از آن ها به دفعات زیاد استفاده کرد.

حفظ و نگهداری فیلتر هوا
به منظور دست یابی به بیشترین عملکرد و بیشینه کارکرد یک ماشین باید حداقل هرسال یک دفعه فیلتر هوای آن عوض (یا تمیز) شود. این بازه زمانی با توجه به این که هر ماشین سالانه چند کیلومتر کارایی دارد و این که در چه محیط هایی کار کرده یا پارک بوده است متغیر می باشد. ماشین هایی که در مناطق پر گرد و غبار یا مناطق پر از درخت کار می کنند احتیاج به تعویض سریعتر فیلترهوای خود دارند. بعضی افراد باید به چک کردن فیلتر هوای اتومبیلشان طی هر چند ماه عادت نمایند تا متوجه سرعت کثیف شدن آنها شوند. معمولا هر بار که روغن موتور خودرو را عوض می کنند فیلتر هوای آن را هم چک می کنند (اگرچه ممکن است هر بار آن را عوض نکنند.)

چک کردن فیلتر هوا
در اکثر اتومبیل ها دسترسی به فیلتر هوا کار آسانی ست. روی فیلتر هوا را معمولا با قابی می پوشانند که توسط چند گیره محکم شده و به آسانی با دست قابل باز کردن می باشند. فقط تعداد کمی از وسایل نقلیه وجود دارند که برای دستیابی به فیلتر هوایشان احتیاج به آچار پیدا می کنیم. همچنین می توان برای اطلاع پیدا کردن از محل دقیق فیلتر هوا از افراد ماهر مشورت بگیریم.
پس از برداشتن درپوش مذکور، فیلتر هوا را باید از محفظه خود بیرون آورد و در برابر یک منبع نور (مثلا نور خورشید یا یک لامپ) بگیریم. تیره و مات بودن فیلتر هوا نشانه این است که فیلتر هوا کثیف شده و دیگر قادر نیست به صورت مفید و درست ذرات گردو غبار را از جریان هوا جدا کند. فیلتر هوایی که اجازه عبور مقداری نور از خود را می دهند هنوز می توانند کار کنند. برای تعویض فیلتر هوا زیاد هم عجول نباشید چرا که این کار هم نیازمند صرف هزینه است و هم در مواردی که کاغذ های غیرقابل بازیافت در تهیه فیلتر هوا به کار رفته باشد، به محیط زیست ضربه می زند. هیچ فیلتر هوایی در صورتی که کارش را درست انجام داده باشد کاملا تمیز به نظر نمی رسد.
تعویض فیلتر هوا
مراحل و نحوه ی تعویض فیلتر هوا بستگی به نوع ماشین دارد در نتیجه جهت انجام آن می بایست از تعمیرکار های با تجربه و یا کتاب چه های راهنمای مخصوص نوع و مدل خودروی خود کمک گرفت. در هر صورت، مراحل تعویض فیلتر هوا شامل این مراحل است: باز کردن درب محفظه ای که فیلتر هوا در آن قرار دارد، درآوردن فیلترهوای قدیمی و کنار گذاشتن آن، جایگزین کردن فیلتر هوای جدید و محکم کردن مجدد درب محفظه.
تمیز کردن فیلتر هوا
فیلتر هوای مادام العمر یا آن هایی که طول عمرشان به اتمام نرسیده را به همان نحوی که در بالا گفته شد در می آوریم و به جای تعویض آن ها با فیلتر هوای جدید فقط کافی است که آن ها را تمیز کنیم. در این جا هم مراحل لازم برای انجام فرایند مربوطه بسته به نوع وسیله نقلیه و نوع و برند فیلتر هوا با هم فرق دارند. در بیشتر موارد برای تمیز کردن فیلتر هوا باید فرایند زیر را انجام داد:
تمیز کردن گردوخاک جمع شده روی فیلتر هوا
استفاده از مواد تمیزکننده و شوینده برای فیلتر هوا
شستشو و آبکشی فیلتر هوا
خشک کردن فیلتر هوا به واسطه جریان هوا
روغن کاری فیلتر هوا پیش از جازدن مجدد آن
نتیجه گیری
همان گونه که ریه های چرکین و عفونت کرده نفس کشیدن منظم و دریافت اکسیژن کافی را برای انسان با اختلال مواجه می نماید ، فیلتر هوای کثیف هم عملکرد اتومبیل را سخت تر می کنند. فیلتر هوا را می توان از فروشگاه های لوازم یدکی اتومبیل یا به شکل آنلاین ازسایت www.carkala.com خریداری نموده و به راحتی عوض شوند. اغلب فیلتر هوا های استاندارد، کاغذی می باشند و حتی فیلترهوای بهتری هم وجود دارد که از جنس پنبه یا اسفنج می باشد و به دفعات مکرر می توان از آن ها استفاده نمود. برای فیلترهوای چند بار مصرف فقط کافیست هرچند وقت یک بار آنها را تمیز کرد و نیازی به عوض شدن ندارند. فیلترهای هوا جزء لوازم ارزان قیمت اتومبیل می باشند و عوض کردن آنها یکی از بهترین راه ها برای کاهش دادن مصرف سوخت خودرو و صرفه جویی در هزینه هاست.